Energiek en vol in het leven staan, is een waarde die we allemaal nastreven. We willen naast een uitdagende loopbaan en een volle sociale agenda, er ook kunnen zijn voor onze familie. We leven in een samenleving waarin we steeds meer “moeten” doen in minder tijd. Niet alleen onze omgeving legt de lat hoog, maar we zijn vaak zelf ook erg veeleisend over ons eigen functioneren. Mensen raken overbelast en lopen vast, op het werk en/of in hun privéleven. Als de balans tussen belasting en belastbaarheid (geleidelijk aan) afneemt, wordt het risico op een burn-out steeds groter.
Wat is een burn-out?
Burn-out is een psychologische term voor het gevoel opgebrand te zijn en geen energie of motivatie meer te vinden voor de dagelijkse bezigheden. Deze term werd begin jaren ’70 voor het eerst gebruikt. Burn-out bestaat uit drie min of meer samenhangende verschijnselen: uitputting (een gevoel van extreme vermoeidheid), cynisme (afstand hebben van het werk, dan wel van de mensen met wie men werkt) en verminderde persoonlijke bekwaamheid (het gevoel dat men minder goed presteert dan in het verleden het geval was).
Wat is het niet?
Een burn-out is geen werkgerelateerde depressie. Hoewel er veel overeenkomsten zijn, zijn er ook wezenlijke verschillen tussen burn-out en een depressie. Gevoelsmatig en feitelijk is het lijstje met klachten voor 95% overeenkomstig, maar de resterende 5% maakt al het verschil in de wereld. En dat heeft te maken met de apathie en het überhaupt niet kunnen willen die zo kenmerkend zijn voor een depressie. Die totale leegte is bij burn-out niet aanwezig. Bij burn-out hoort opgebrand-zijn, lichamelijke en emotionele uitputting, geen puf en geen energie, maar de wilskracht is op zich intact. Bij depressie niet.
Oorzaken
De oorzaken van een burn-out lijken vaak te liggen in een combinatie van factoren: een chronisch teveel aan inspanning in combinatie met een tekort aan herstel. Dus van een langdurige uitputting van het lichaam, zowel mentaal, emotioneel, fysiek als psychisch (of anders gezegd van lichaam, verstand, hart en ziel). In eerste instantie zijn de fysieke en mentale gevolgen van stress het meest waarneembaar: vergeetachtigheid, concentratieproblemen, slecht slapen, maag- en darmklachten, hoofdpijn, kortademigheid, gespannen spieren, hyperventilatie, hartkloppingen. Langdurige blootstelling aan stress heeft een enorm impact op het lichaam en het gaat zelfs gepaard met veranderingen in de hersenen, het immuunsysteem en zelfs op het niveau van genen. Zo bekeken heeft burn-out een belangrijke fysiologische oorzaak, dat leidt tot lichamelijke én psychische klachten.
Risicofactoren
De belangrijkste kenmerken van mensen die een hoog risico lopen om burn-out te raken:
• hoog ambitieniveau
• plichtsgetrouw
• groot doorzettingsvermogen
• hoog verwachtingspatroon, hoge eisen stellen aan zichzelf (en aan anderen)
• perfectionistisch
• groot verantwoordelijkheidsgevoel
• grote inzet / opofferingsgezindheid
• sterk invoelingsvermogen, begrip voor andermans noden
Cijfers
Burn-out klachten komen voor bij 14 % van de werknemers (CBS, 2012). Een burn-out heeft niet alleen een grote impact op de persoon zelf en zijn directe omgeving, maar ook de financiële gevolgen zijn aanzienlijk. De gemiddelde absentie is 189 werkdagen, waardoor de gemiddelde loonkosten tijdens de burn-out periode per medewerker € 51.597 bedragen.